Stary budynek ze starym muralem reklamowym. Obok wespołe miasteczko

Ściany ze śladami

Murale okresu PRL – niechciane siostry neonów. To właśnie im poświęcam nową wystawę. Zobaczcie „Miastomijanie”!

„Miastomijanie” to opowieść o warszawskich ścianach. Opiera się na materiałach z mojego projektu Bliżej Konsumenta oraz wynikach badaniach przestrzeni publicznej Fundacji Puszka.

Wczoraj, dziś i jutro

Razem z Aleksandrą Litorowicz opowiadamy historię warszawskich murali – zarówno tych z okresu PRL, jak i tych współczesnych. Zastanawiamy się nad kondycją i przemijaniem murali, które nic-nie-reklamowały i pytamy o dzisiejszą rolę murali artystycznych. Tych ostatnich od 1989 r. powstało w Warszawie ponad 430. Jak radzić sobie z tak pokaźnym zbiorem, jak nim zarządzać, jak planować kolejne realizacje?

Zaczynamy od wystawy:

27.05- 10.06 – Galeria W-Z przy pl. Zamkowym (schody ruchome trasy W-Z), Krakowskie Przedmieście 87/89,

1-31.07 – bulwar gen. George’a Smitha Pattona nad Wisłą (na wysokości Muzeum Sztuki Nowoczesnej)

Trzy zdjęcia tej samej ściany. Pierwszy archiwalny przedstawia malowaną reklamę Totolotka. Drugi ślady farby po tej reklamy. Trzeci nowy mural artystyczny.
Na kamienicy przy rondzie ONZ w okresie PRL widniały reklamy. Były świetnie widocznie od strony Alei Jana Pawła II. W 2016 r. powstał tu mural ilustratora Dawida Ryskiego. Przez zwartość nowej zabudowy pracę tę trudno jednak oglądać w pełnej krasie. Źródła zdjęć: fot. Eustachy Kossakowski, dzięki uprzejmości Archiwów Artystek i Artystów Muzeum Sztuki Nowoczesnej / fot. Michał Niwicz, 2010 / fot. Michał Niwicz, 2024 r.

Mleko i kurka z grzywką

Na wystawie zestawiamy ze sobą fotografie murali z trzech okresów: z tego roku, końca pierwszej dekady XXI wieku i drugiej połowy lat 80. XX wieku. Autorem tych pierwszych jest fotoreporter Michał Niwicz, który dokumentował odchodzące reklamy ścienne. Autorem fotografii malowanych ścian z czasów świetności jest Eustachy Kossakowski. Zdjęcia te pokazujemy dzięki uprzejmości Archiwów Artystek i Artystów Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie.

Mamy tu m.in. nieistniejącego Jubilera z Targowej, znikającego Totolotka z Widok, chowającą się za nową zabudową Unitrę z Grzybowskiej. Najbardziej lubię jednak słynne „Pij mleko” z Towarowej oraz kurkę z ronda Wiatraczna.  

Mural Vlepvnet inspirowany reklamą Poldrobu na Pradze Południe. Fot. Michał Niwicz, 2024.

Interesuje nas to, jak bardzo zmienia się krajobraz miasta. Minęło 15 lat odkąd stworzyłam projekt Bliżej Konsumenta. Już wtedy o istnieniu większości murali z okresu PRL przypominały głównie resztki farb na gigantycznych ścianach. Część tych murali zniknęła, zwykle z budynkami. Część została skutecznie przesłonięta przez nowe budynki. Są też takie, które ustąpiły miejsca nowej reklamy lub sztuce.

Z mapą i w słuchawkach

Cieszę się, że mogę o tym opowiedzieć. Cieszę się, że mogę to robić w otoczeniu wspaniałych ludzi! Mam nadzieję, że i Wam wystawa się spodoba. A jeśli plansze do Was z założenie nie przemawiają, to mamy coś na dokładkę ;D

Projekt Miastomijanie to także wycieczki, warsztaty i dyskusje. W lipcu miłośnikom nietypowej turystyki udostępnimy mapę i audioprzewodnik po wybranych warszawskich muralach. Pod koniec roku zaś wydamy bogato ilustrowaną publikację podsumowującą Miastomijanie. Poruszymy w niej m.in. temat lokalnych polityk muralowych, definicji i konserwacji muralowego dziedzictwa oraz przedstawimy dobre praktyki na przyszłość realizowane w innych miastach Polski i świata. 

Wszystkie wydarzenia są bezpłatnie.

Kobieta fotografująca stary mural reklamowy
Ślady reklamy Społem ukryte w podwórku ul. Śliskiej na Woli. Michał Niwicz, 2024 r.

Organizatorem projektu jest Fundacja Puszka. Neon Story – partnerem. Działania realizujemy dzięki finansowego wsparciu m.st. Warszawy.

Więcej na stronie www.fundacjapuszka.pl oraz Facebooku – Fundacja Puszka, Bliżej Konsumenta. 

Kuratorki: Anna Brzezińska-Czerska, Aleksandra Litorowicz 

Teksty: Anna Brzezińska-Czerska, Aleksandra Litorowicz  

Fotografie główne:

Michał Niwicz – ze zbiorów projektów Bliżej Konsumenta i Miastomijanie,

Eustachy Kossakowski – dzięki uprzejmości Archiwów Artystek i Artystów Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie. © Anka Ptaszkowska, Paulina Krasińska. Negatywy są własnością Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie.

Fotografie uzupełniające: Barbara Sieroslawski, Jarosław Tarań – z Archiwum Fotografii Ośrodka KARTA

Badania ilościowe: Aleksandra Litorowicz, Monika Wróbel 

Opracowanie graficzne: Pracownia Zbytki 

Kombozycja „Czas much”: Kwiaciarnia Grafiki 

Tłumaczenie: Aleksandra Henschke 

Korekta: Wioletta Wichrowska 

Produkcja: Anna Brzezińska-Czerska 

Druk: Proadiction